Kindlerowie byli przed I wojną światową jedną z najważniejszych i najbogatszych rodzin fabrykanckich Pabianic, znaną również ze swej społecznej aktywności. To właśnie oni, wiedzeni ewangelickim etosem odpowiedzialności, położyli duży wkład w budowę i rozwój miasta, budując lub wspierając finansowo wiele z istniejących do dziś obiektów (m. in. kościół rzymskokatolicki Najświętszej Marii Panny). Założyli także pierwszą w mieście jednostkę straży pożarnej. Historia kaplicy sięga początków XX wieku. Ufundowała ją Zofia Kindler. Chciała w ten sposób wyrazić swą miłości oraz pamięć dla zmarłego męża Ludwika. Projekt i jego wykonanie powierzono łódzkiej firmie „Wende&Klause”. Wzniesiono ją w latach 1907 – 1909. Pierwotnie miała pełnić funkcję mauzoleum rodu Kindlerów. Ponieważ zmieniły się przepisy o pochówkach fundatorka przekazała obiekt w 1911 roku parafii ewangelicko-augsburskiej w Pabianicach z przeznaczeniem na kaplicę przedpogrzebową.
Kaplicę wykonano w stylu secesyjnym na wzór kościoła św. Leopolda w wiedeńskim Steinhofie. Budowla została postawiona na planie kwadratu i zwieńczona półkolistą absydą. W czterech narożnikach znajdują się wieże będące pylonami. Całość nakryta jest dachem w kształcie kopuły. Boniowana fasada jest podzielona szerokim gzymsem i pilastrami. Wnętrze tworzy jedna nawa wraz z emporą, zdobioną girlandami i wieńcami. W oknach znajdują się witraże, pochodzące z warsztatu Richarda Schleina z Zittau. Największy z nich, w oknie nad wejściem głównym, przedstawia anioły unoszące urnę, co ma symbolizować zapowiedź zmartwychwstania.
Fasada, jak i cały budynek, były bardzo zniszczone. Tynki na całej elewacji wykazywały duży stopień destrukcji, bardzo uszkodzone były także elementy detalu architektonicznego. W strefie parteru oraz całych piwnic wewnątrz budynku widoczne były ślady dużego zawilgocenia i zasolenia. Na etapie prac przedprojektowych we współpracy z laboratorium firmy Farby Kabe Polska Sp. z o.o. zbadano stan techniczny materiału murowego. Pozwoliło to na precyzyjny dobór całej technologii renowacji i konserwacji przedmiotowej elewacji oraz odpowiedni dobór tynków renowacyjnych. Prace restauracyjne rozpoczęły się od odkażenia elementów elewacji. Następnie usunięto całą wyprawę tynkarską. Dokonano również przeglądu funkcjonowania elementów poszycia połaci dachowych, koszów, rynien, rur spustowych i obróbek blacharskich ( zwłaszcza obróbek gzymsów) pod kątem właściwego odwodnienia połaci dachowych i pozostałych elementów, aby całkowicie wyeliminować możliwość zamakania powierzchni ścian i zalewania elewacji przez wody opadowe. Dokonano wymiany i renowacji odpowiednich elementów dachu i obróbek. W związku z dużym zawilgoceniem wykonano izolację poziomą metodą iniekcji preparatem Mikcosilex Restauro.
Usunięto stare powłoki malarskie, z elementów ozdobnych zakwalifikowanych do pozostawienia. Po usunięciu powłok i niespójnych tynków, podłoże wzmocniono wodnym roztworem szkła wodnego potasowego CALSILIT GF poprzez intensywne wtarcie preparatu w podłoże. Do napraw powierzchniowych elementów sztukatorskich użyto systemu materiałów z linii Kombi.
Prace tynkarskie podzielono na dwie strefy. Pierwsza obejmowała cokół oraz wszystkie tynki wewnątrz piwnic i zawilgocone ściany powyżej niego, gdzie należało wykonać tynki renowacyjne WTA, oraz druga – niezawilgocona, gdzie przewidziano wykonanie tynku wapiennego Mineralit Restauro W ( w strefie parteru wewnątrz budynku oraz na elewacji powyżej cokołu).
Tynki w strefie zawilgoceń – zaprojektowano nowe tynki powyżej cokołu, z gotowej zaprawy mineralnej z lekkich wypełniaczy na spoiwie wapiennym o nazwie Mineralit Restauro W, co pozwoliło skrócić okres wiązania i schnięcia do 2 tygodni . Tynk z gotowej mieszanki wyklucza przypadkowe receptury zapraw tynkarskich wykonanych na budowie. Masa tynkarska wysycha powoli nie powodując powstawania rys skurczowych, które pojawiają się w tynkach wykonanych na budowie metodami tradycyjnymi. Eliminujemy więc sytuację, gdy po pomalowaniu powłoki malarskie ulegają spękaniu i nie chronią elewacji przed wilgocią i postępującymi rysami, a fasada po kilku sezonach nadaje się do ponownej renowacji.
Odtworzono ocalałe elementy wystroju elewacji, gzymsy, opaski, zaprawą szpachlową Kombi Finisz. W przypadku odbudowy rdzenia zastosowano zaprawę Kombi Stone. Do odtworzenia elementów odlewanych zastosowano preparaty Kombi Stucco.
Przed malowaniem konieczne było dokonanie wyrównania struktury podłoży poprzez szpachlowanie tynków, pacą metalową i filcowaniu gąbką, używając konfekcjonowanej mineralnej szpachlówki Kombi Finisz G na zewnątrz. Po szpachlowaniu i wyschnięciu warstw wykonano gruntowanie używając preparatu Calsilit GF.
W strefie, gdzie występowały zawilgocenia i widoczne wykwity soli (w zasadzie cała powierzchnia wewnętrzna piwnic oraz elewacja w strefie cokołu, zaprojektowano wykonanie tynków z zapraw renowacyjnych) WTA (tynki należało wykonać 1 m powyżej widocznej strefy zawilgocenia i zasolenia) a miejscach pojawienia się pleśni, mchu przed nałożeniem tynku, powierzchnię odkażono preparatem grzybobójczym Algizid. Istniejące spoiny należało wydrapać na głębokość 2 cm, następnie oczyścić mur szczotką i sprężonym powietrzem. Po zabiegach oczyszczania naniesiono obrzutkę tynkarską Mineralit Restauro TB z systemu tynków renowacyjnych WTA Kabe. Mineralit Restauro TB nanoszono sieciowo (bez zakrywania całej powierzchni- 50%), przy pomocy kielni. Czas schnięcia wynosił przynajmniej 24 godziny i był uzależniony od warunków atmosferycznych. Następnie na obrzutkę naniesiono tynk komorowy Mineralit Restauro TW o warstwie nie mniejszej niż 1,5 cm. Nawilżanie było konieczne jedynie w przypadku miejsc mocno chłonących podłoże. Stosując Mineralit Restauro TW zniwelowano nierówności, puste spoiny, otwory itp. nawet do szerokości 4 cm w jednym cyklu roboczym. Obróbkę przeprowadzono ręcznie przy pomocy kielni. Powierzchnię ściągano przy pomocy listwy aluminiowej. Częściowo stwardniały tynk przeczesano pionowo i poziomo metalowym grzebieniem. Czas schnięcia wynosił 10 dni na każdy 1 cm grubości warstwy. Po upływie karencji na wystarczająco suchy tynk Mineralit Restauro TW naniesiono ręcznie przy pomocy kielni zaprawę Mineralit Restauro TU tak, by powstała warstwa o grubości przynajmniej 1.5 cm. Po nałożeniu warstwy powierzchnię ściągnięto przy pomocy listwy aluminiowej i zatarto packą. Stosując tynk Mineralit Restauro TU wykonano również gzymsy, lizeny, oraz profile. (w miejscach gdzie pierwotne gzymsy były zawilgocone i zasolone).
Po wykonaniu i po przygotowaniu powierzchni poprzez szpachlowanie i gruntowanie preparatem Calsilit GF, wykonano malowanie końcowe 2-krotnie barwionymi farbami krzemoorganicznymi FKZ w kolorach ustalonych z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Łodzi.
Kaplica została odrestaurowana kompleksowo, oprócz elewacji wykonano remont dachu, wnętrze kaplicy, przebudowę podziemi, wymianę instalacji elektrycznych, wodno- kanalizacyjnych, renowację stalowej ślusrki drzwiowej i dostosowano budynek do aktualnych wymogów pożarowych oraz potrzeb osób niepełnosprawnych. Dokumentację projektową wykonała pabianicka jednostka projektowa: Emilia Dąbek E-BUD (architektura – mgr inż. Bogusław Nowak, konstrukcja – mgr inż. Emilia Dąbek, instalacje sanitarne – mgr inż. Elżbieta Dąbek, instalacje elektryczne – mgr inż. Łukasz Wielgus). Generalnym wykonawcą była miejscowa firma budowlano – konserwatorska Zakład Remontowo-Budowlany Krzysztof Jędraszek. Renowacje witraży wraz z ich odtworzeniem wykonała firma: „Bednarscy Elżbieta, Bartosz. Pracownia witraży „Galeria” z Rypina. Kierownikiem budowy był mgr inż. Tomasz Jędraszek, kierownikiem robót konserwatorskich mgr inż. Krzysztof Jędraszek, zaś inspektorem nadzoru mgr inż. Emilia Dąbek. Wszystkie roboty były prowadzone pod ścisłym nadzorem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Łodzi.
Obecnie kaplica, dzięki staraniom Parafii Ewangelicko-Augsburskiej św. Piotra i św. Pawła, Fundacji „My Kochamy Pabianice”, Fundacji World Monuments Fund, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Łódzkiego, miejscowych firm oraz Państwa Grażyny i Andrzeja Furmanów, kaplica odzyskała swój pierwotny blask i dalej będzie spełniać swoją funkcję liturgiczną, ale jednocześnie będzie także miejscem wielu wydarzeń kulturalnych miasta Pabianic.
Artykuł opracował: Tomasz Jędraszek
Merytorycznie zweryfikowane przez: Ewa Kamisińska – Fic Farby KABE Polska Sp. z o.o.